Samhjalp mars 2019

17 Diljá Mist er í dag aðstoðarmaður utanríkisráðherra, en starfaði áður sem lögmaður. „Ég hef tekið að mér mörg mál þar sem um er að ræða ungt fólk sem er eða hefur verið í mikilli neyslu og er í kjölfarið svipt sjálfræði, sum hver orðin stofnanamatur. Þetta eru gjarnan krakkar sem hafa svipaða neyslusögu og systir mín, byrjuðu ung í neyslu og hafa síðar þróað með sér geðsjúkdóma,“ segir Diljá Mist. Mist að hún hafi orðið bæði vonsvikin og reið, svo reið að hún vildi ekki ræða við hana. „Ég hafði heimsótt hana nær daglega á spítalann fram til þessa,“ segir Diljá Mist. „Nokkrum dögum síðar var hún látin og það án þess að ég talaði við hana. Mér finnst það alltaf sárt og ég sé mikið eftir því. Bræður mínir höfðu heimsótt hana síðustu dagana og afi minn kvöldið áður en hún lést. Hún og afi ræddu mikið um trúmál og hún var orðin mjög hrædd.“ Þú segist sjá eftir því í dag að hafa ekki rætt við hana, en eru það ekki á vissan hátt eðlileg og mannleg viðbrögð að verða reiður þegar ástvinur fer þessa leið? „Jú, á vissan hátt. Þar fara svo margar tilfinningar í gegn hjá aðstandendum,“ segir Diljá Mist. „Susie hafði sagt mér áður að ég hefði aldrei verið eins góð við hana eins og þegar hún var í neyslu. Það var líka af því að ég var svo hrædd um að neyslan myndi að lokum draga hana til dauða. Um leið og hún varð edrú þá þoldi ég þetta ekki. Hún var búin að láta mig ganga í gegnum algjört helvíti, ég bjó með henni og var vakin og sofin yfir henni. Hún hafði alltaf passað upp á mig, og ég var svo reið út í hana fyrir að hafa snúið hlutverkunum við. Mér fannst eins og hún hefði rænt mig einhverju, en fíkillinn rændi mig systur minni á mikilvægasta mótunarskeiði lífsins. Um leið og hún varð edrú var ég mjög köld við hana fyrst um sinn og átti erfitt með að sætta mig við þetta allt saman. Persónuleikabreytingin verður svo mikil. Hún var ákveðin týpa, svo byrjar hún í neyslu og verður önnur týpa, og svo verður hún edrú og er þá orðin þriðja útgáfan af sjálfri sér. En sú systir mín sem ég saknaði svo mikið kom aldrei aftur.“ Diljá Mist leitaði síðar til AA samtakanna og fékk þá hjálp sem hún þurfti sem aðstandandi. „Ég er afskaplega þakklát fyrir þá aðstoð í dag. Ég þurfti að greina þetta betur sjálf og ég skrifaði henni langt bréf þegar hún lést þar sem ég gerði sumt af þessu upp,“ segir Diljá Mist. „Þessar síðustu vikur sem hún lifði þá höfðum við sem fyrr segir ekki áttað okkur á því að hún væri komin í mikla neyslu. Þegar það kom í ljós fékk ég þá tilfinningu að hún yrði aldrei sama manneskjan aftur. Ef maður gæti gert hlutina aftur þá myndi maður gera þá öðruvísi miðað við þá þekkingu sem maður hefur í dag. Það er auðvelt að vera vitur eftir á. En þetta er auðvitað ekkert sem maður lærir fyrirfram. Það mikilvæga er að ég á enn góðu minningarnar um hana. Ég man hvernig lyktin af henni var, látbragð og svo framvegis. Þær minningar lifa lengur en minningarnar um fíkilinn.“ Dýrmætur en dýrkeyptur lærdómur Af öllu þessu er ljóst að fíkniefnaneysla einstaklinga hefur mikil áhrif á aðstandendur. Mögulega áhrif sem móta þá fyrir lífstíð. „Alkóhólismi er fjölskyldusjúkdómur og það verða allir veikir á einhvern hátt,“ segir Diljá Mist þegar samtalið snýr að þessu. Hún segir að fjölskyldan hafi lært mjög mikið af þessu öllu saman. Þau lærðu að vera betri hvert við annað, en um leið meðvituð um það að sé ekki sjálfsagt mál að það komi dagur eftir þennan dag. Að sögn Diljár Mistar er það dýrmætur, en um leið dýrkeyptur lærdómur. „Ég var 19 ára þegar Susie lést. Það að vera 19 ára og velta því fyrir sér daglega að það komi kannski ekki dagur eftir þennan dag er heldur ekki mjög heilbrigt,“ segir Diljá Mist „Þegar ég eignaðist svo börn sjálf þá upplifði ég það að ég var mjög hrædd um þau á óeðlilegan og óheilbrigðan hátt. Það eru samt oft einkenni þeirra sem hafa upplifað mikil áföll á borð við þau sem hér er fjallað um. Þegar Susie fór í hjartastopp var ég vakin upp um miðja nóttu með símtali af gjörgæsludeild. Það situr alltaf í manni og smitast út í annað sem maður gerir í lífinu. Ef einhver svaraði ekki símanum þá var ég byrjuð að skrifa minningargrein í huganum. Ekkert af þessu er heilbrigt, en ég rifja þetta upp hér til að sýna fram á að þetta hefur miklu meiri áhrif en fólk gerir sér almennt grein fyrir.“ Systurnar Susie Rut og Diljá Mist á góðri stundu.